Həzrət Muhəmməd (s) ən üstün əxlaqi əsaslarla cəmiyyətə rəhbərlik etmişdir.

1- Həzrət Muhəmmədin (s) səbir və dözümü
İlahi peyğəmbərlərin (onların hamısına Allahın salamı olsun) həyatlarına qısaca bir nəzər saldıqda görürük ki, onların hamısı tövhid (Allahın bir olması) və insanları düz yola yönəltməkdə tarixin ən çətin maneələri ilə üzbəüz olmuşlar. Odur ki, hədisdə oxuyuruq:
ان اشد الناس بلاء الانبياء
“İnsanların ən ağır bəla və çətinliklərə məruz qalanları Peyğəmbərlərdirlər.”
əl-Kafi 2-ci cild 252-ci səhifə
Bəli, bu həqiqətdir ki, İlahi peyğəmbərlər tarixin ən çətin giriftarçılıqlarına məruz qalmışlar. Peyğəmbərlərin sonuncusu həzrət Muhəmməd –səllAllahu əleyhi və alih- isə bütün başqa peyğəmbərlərdən daha çox çətinlik, sınaq və bəlalarla üzbəüz olmuşdur. Belə ki, o həzrət özü bu barədə buyurur:
ما اوذی نبی مثل ما اوذيت
“Heç bir peyğəmbər mənim qədər əziyyət çəkməmişdir.”
Kəşful qummə 2-ci cild 537-ci səhifə
Lakin həzrət Muhəmmədin (s) ona üz tutmuş çətinliklər dağı qarşısında, eləcə də onun müqəddəs hədəfləri yolunda çoxlu sayda maneələrin qarşısında göstərdiyi səbir və dözümü o həzrətin bütün düşmənlərini və müxaliflərini dizə çökdürdü.
Şəhid Mütəhhəri bu bərədə deyir:
“(Həzrət Muhəmmədin (s)) iradəsi və müqaviməti bənzərsiz idi. Bu xasiyyət onun dostlarına da keçmişdi. Onun 23 illik peyğəmbərlik zamanı bütünlüklə iradə və müqavimət dərsi idi. O, həyatı boyunca dəfələrlə elə şəraitlərlə üzləşirdi ki, insanların ümidləri hər yerdən üzülürdü, amma o, bir an belə məğlubiyyət təsəvvürünü xəyalına belə gətirmirdi. Müvəffəqiyyət və qələbəyə olan möhkəm imanı bir anlıq da olsa titrəmədi.”
İslam dünyagörüşünə bir müqəddimə 3-cü cild 137-ci səhifə
Allah Taala sevimli peyğəmbərinin səbir və müqavimət ruhiyyəsinin qüvvətlənməsi üçün bəzən buyururdu:
فاصبر كما صبر اولوا العزم من الرسل
“Peyğəmbərlərdən əzm (və səbat) sahibləri olanların səbir etdiyi kimi, sən də (Allah yolunda çətinliklərə, əziyyətlərə) səbir et.”
Qurani-kərim Əhqaf surəsi 35-ci ayə
Həzrət Muhəmməd (s) dəyərli kəlamlarının birində müşriklərin həzrət Əbu Talibin yanına gələrək ondan peyğəmbərin İlahi vəhyi təbliğ etməsini dayandırmağı tələb etdiklərini o həzrətə çatdırmasını istəyərkən, o həzrət özünün hədəf və məqsədlərinə çatmaq yolunda göstərdiyi səbat, müqavimət və dəmir iradəsini göstərərək əmisinə buyurdu:
ياعم! والله لو وضعوا الشمس فی يمينی والقمر فی يساری علی ان اترك هذا الامر حتی يظهره الله او اهلك فيه، ماتركته
“Ey əmi. And olsun Allaha, əgər onlar günəşi mənim sağ əlimə, ayı isə mənim sol əlimə versələr (yəni bütün dünya səltənətini mənə verməyə razı olsalar) belə, Allahın mənim dinimi qalib edəcəyi ya da bu yolda canımı tapşıracağım zamana qədər mən səmavi dəvətimdən əl çəkməyəcəyəm.”
əs-Sirətun nəbəviyyə, İbn Hişam. 1-ci cild 284-cü səhifə
Məhz buna görədir ki, həzrət Muhəmməd (s) bütün çətinliklərə dözməklə, həmçinin özünün səbir və müqaviməti ilə İslam dininin haqq din olduğunu bütün dünyaya elan edə bildi. Müxtəlif çətinliklər, xoşagəlməz hadisələr, cismi və ruhi əziyyətlər, saysız böhtanlar və iftiralar, o cümlədən; sehirbaz, məcnun, kahin, falçı, şair kimi ittihamların qarşısında, əsas iki amil ilə, yəni hədəfə olan inam, o hədəfə çatma yolunda müqavimət və mətinlik ilə onların hamısına dözə bildi.
Əmirəlmöminin Əli əleyhissalam bu barədə buyurur:
اشهد ان محمدا عبده ورسوله دعا الی طاعته وقاهر اعداءه جهادا عن دينه، لايثنيه عن ذلك اجتماع علی تكذيبه والتماس لاطفاء نوره
“Şəhadət verirəm ki, həzrət Muhəmməd –səllAllahu əleyhi və alih- Onun bəndəsi və peyğəmbəridir. İnsanları Allaha bəndəçiliyə dəvət etdi və Allahın düşmənləri ilə din yolunda mübarizə edərək onları məğlub etdi. Düşmənlərin bir yerə toplaşaraq o həzrəti yalançı saymaqları onu (insanları düz yola yönəltmək və İslam dinini bütün dünyaya çatdırmaq) yolundan yayındıra bilmədi. Onların (İslam) nurunu söndürmək üçün olan səylərini nəticəsiz qoydu.”
Nəhcül bəlağə 190-cı xütbə
.
2-Həzrət Muhəmmədin (s) insanlara şəfqəti və qayğısı
Özlərini cəmiyyətin düzəlməsinə, islahına vəqf edən və onların xoşbəxtliyi üçün heç bir səy və bacarıqlarını əsirgəməyən şəxslərə baxdıqda görürük ki, onlar öz vəzifələrini şəfqət, eşq və qayğı hissi ilə yerinə yetirirlər. Şübhəsiz, onlar cəmiyyətdə və insanların qəlblərində öz yerlərini möhkəmləndirmiş və müxatəbləri ilə daha yaxın ünsiyyətdə olurlar. Nəticədə insanlar onlara ehtiram gözü ilə nəzər salır, onlara etibar edir, asanlıqla onların sözlərini və istəklərini qəbul edirlər. İnsanlar elə şəxslərin aşiqidirlər ki, cəmiyyətin islahı və onların çətinliklərinin aradan qaldırılması üçün hayküysüz olaraq çalışırlar.
Əgər bu şəfqətdən, həmçinin riyakarlıqdan uzaq olan xidmət, səmimi və Allah Taalanın razılığını qazanmaq xatirinə olarsa, nəticədə cəmiyyətin xeyrinə olan hərəkətlərində böyük müvəffəqiyyətlərə nail olarlar.
Bu xüsusiyyət İlahi rəhbərlərdə və cəmiyyətin başçılarında daha xüsusi əhəmiyyətə malikdir.
Qurani-kərim həzrət Muhəmmədin (s) bu gözəl və bəyənilmiş xasiyyətini təqdim edərək Tövbə surəsinin 128-ci ayəsində buyurur:
لقد جاءكم رسول من انفسكم عزيز عليه ما عنتم حريص عليكم بالمؤمنين رءوف رحيم‌
“Həqiqətən sizə özünüzdən olan bir peyğəmbər gəlib ki, sizin əziyyət və zərərə düşməyiniz ona ağırdır; o, sizin (xoşbəxtliyinizi) daha çox istəyir. Möminlərə qarşı çox mərhəmətli və mehribandır.”
Bəzi müxaliflər həzrət Muhəmmədin (s) şəfqət və mehribanlığını onun sadəlövhlüyü hesab edirdilər, peyğəmbərin (s) hətta xatakar insanlara qarşı göz yummasını yanlış rəftar sanmışlar. Onlar peyğəmbərin (s) bütün insanlarla şəfqətli və qayğılı davranışını bəhanə edərək o həzrətə nalayiq sözlər demişlər.
Allah Taala Qurani-kərimin Tövbə surəsinin 61-ci ayəsində buyurur:
وَ مِنهْمُ الَّذِينَ يُؤْذُونَ النَّبىِ‏َّ وَ يَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ خَيرْ لَّكُمْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ يُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ رَحْمَةٌ لِّلَّذِينَ
ءَامَنُواْ مِنكمُ‏ْ وَ الَّذِينَ يُؤْذُونَ رَسُولَ اللَّهِ لهَمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ
“Onların bəziləri peyğəmbəri incidir və “o, (başdan başa) qulaqdır (hər bir kəsin sözünü qəbul edir)!” deyirlər. De: “o, sizin üçün yaxşı bir qulaqdır. Allahı təsdiqləyir, möminlərə etimad göstərir və sizin iman gətirənləriniz üçün bir rəhmətdir”. Allahın peyğəmbərini incidən kəslər üçün ağrılı bir əzab olacaqdır.”
Sonuncu peyğəmbərin (s) şəfqət və qayğısı o qədər çox idi ki, bəzi vaxtlar qüssə və narahatlıqdan ölüm həddinə yaxın olurdu.
Həzrət Muhəmməd (s) bəzi müsəlmanların əyrilikləri və günahlara düçar olmaqlarından narahat olurdu. Həmçinin müsəlmanlardan bəzilərinin azğınlıq və cahilliyindən də əziyyətdə və narahatçılıqda idi.
Belə ki, Allah Taala Qurani-kərimin Kəhf surəsinin 6-cı ayəsində həzrət Muhəmmədin (s) şəfqət və qayğısını bizlərə xatırladaraq buyurur:
فلعلك باخع نفسك علی آثارهم ان لم يؤمنوا بهذا الحديث اسفا
“Bəlkə sən, bu sözə (bu kitaba) iman gətirmədikləri təqdirdə onların ( üz döndərmələrinin) ardınca qəm-qüssənin şiddətindən özünü həlak edəcəksən?”
Salam olsun şəfqət və mehribanlıq nümunəsi olan həzrət Muhəmmədə -səllAllahu əleyhi və alih.

Rza Əzizoğlu